Ο Πορταϊκός ή Πορτιάτης το ποτάμι του χωριού.

Περιγραφή :Ο Πορταϊκός ή Πορτιάτης είναι ποταμός του Νομού Τρικάλων, παραπόταμος του Πηνειού. Πηγάζει από την περιοχή ανάμεσα στα Στουρναραίικα και την Παλαιοκαρυά και ακολουθώντας ρου προς ΝΔ – ΒΑ διασχίζει την πόλη Πύλη και εκβάλλει στον Πηνειό. Η Πύλη υδρευόταν από το νερό του Πορταϊκού μέχρι το 1946, οπότε και απέκτησε υδραγωγείο. Σε έρευνα και μετρήσεις που πραγματοποίησε η περιβαλλοντική ομάδα του 1ου Γενικού Λυκείου Πύλης το 2008, διαπιστώθηκε ότι το νερό του ποταμού είναι ιδιαίτερα καθαρό.Χάρη στην καθαρότητα του νερού του ποταμού επιτρέπονται δραστηριότητες όπως η κολύμβηση και το ψάρεμα.

Ο Πορταϊκός αποστραγγίζει το νοτιοδυτικό τμήμα της θεσσαλικής λεκάνης. Το συνολικό εμβαδόν της λεκάνης απορροής του είναι 294 χλμ². Ο κύριος κλάδος του ποταμού ξεκινά από τα Στουρναρέικα της Νότιας Πίνδου, σε υψόμετρο 1.600 μ. Στη συνέχεια ο ρους του τέμνει σχεδόν κάθετα την οροσειρά του Κόζιακα και, αφού περάσει την Πύλη, συνενώνεται με πλήθος μικρότερων ρευμάτων πριν εκβάλει τελικά στον Πηνειό. Η κύρια κοίτη του ποταμού έχει συνολικό μήκος 31,9 χλμ. με χαρακτηριστικό της ότι βρίσκεται δίπλα στον υδροκρίτη της υδρολογικής του λεκάνης και αυτό έχει ως συνέπεια το συνολικό υδρογραφικό του δίκτυο να εμφανίζει ολοσχερώς ασύμμετρη ανάπτυξη γύρω από τον κύριο κλάδο του.Στην χαράδρα που διασχίζει ο ποταμός και σε απόσταση περίπου 2 χλμ. από την Πύλη, ο Renz ανέφερε για πρώτη φορά την ύπαρξη λεπτοπλακωδών ,ασβεστόλιθων οι οποίοι έφεραν απολιθώματα του γένους Halobia, πράγμα που τοποθετεί τον σχηματισμό τους κατά την Τριαδική περίοδο.

Απο το χωριό μας ο πορτιάτης περνάει ανατολικά και σε απόσταση περίπου 2 χιλιομέτρων.Λόγω οτι έγινε η καινούργια εθνική οδός Τρικάλων -Άρτας πλέον υπάρχει μόνο μια πρόσβαση προς το ποτάμι με αυτοκίνητο.Παλιά είχε όλο το χρόνο νερό και δεν στέρευε καθόλου.Οι παλιόι έλεγαν για τον θόρυβο που έκανε όταν κατέβαζε νερό και την βουή που ακουγόταν ακόμα και μέσα στο χωριό.Η κεντρική κόιτη του έχει μετατοπιστεί περίπου 30 μέτρα προς δυτικά τα τελευταια 50 χρόνια.Κάποτε έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην οικονομία και τη διατροφή των κατοίκων του χωριού και όχι μόνο.Αφενός για τι τρεφόταν με τα ψάρια που έπιαναν και αφετέρου όταν είχαν μεγάλες ψαριές ,τα πουλούσαν κιόλας και έβγαζαν ένα μικρό μεροκάματο.Ο πυθμένας του διαχωρίζεται σε δύο τύπους των πετρώδη και των χωμάτινο.Ο πετρώδης αποτελείται απο πέτρες που φέρνουν τα ορμητικά νερά του τον χειμώνα και είναι διαφόρων μεγεθών ,με τις μεγαλύτερες να έχουν διάμετρο μέχρι και 40 εκατοστά.

Ο χωμάτινος όπως λέει και η λέξη απο χώμα το οποίο καθώς βρέχεται συνεχώς και με ορμή απο τα νερά του ποταμού μετατρέπεται σε ένα συμπαγή σκληρό υλικό ,με λεία επιφάνεια το οποίο ονομάζεται πουρί.Ο πορτιάτης τα παλιά χρόνια συγκέντρωνε πλήθος ψαράδων απο τα χωριά ,Λιλή ,Δροσοπηγή(Παπεϊκα) ,Φήκη,και Λυγαριά.Κάθε ομάδα ψαράδων των παραπάνω χωριών είχε το δικό της αποκλειστικό τμήμα σε διάφορα σημεία του ποταμού όπου και εξασκούσαν σε αυτό τις παραδοσιακές μορφές αλιείας (Ράσες ,αβρόχια ,πελιγρίμια ,σουλπιά).Αυτό γινότανε κυρίως τους μήνες απο Ιανουάριο μέχρι Μάιο.Συχνά δημιουργούνταν και τσακωμοί ανάμεσα στους ψαράδες διαφορετικών χωριών κυρίως για τις τοποθεσίες που διεκδικούσαν.

Ακόμα κάποιοι ψαράδες έφτιαχναν πρόχειρα καταλύματα για

να περνούν εκεί κάποιες κάποιες ώρες τις κρύες νύχτες περιμένοντας να πίασουν μερικά ψάρια.Τον Μάϊο η στάθμη του νερόυ έπεφτε σταδιακά και τα ψάρια σταματούσαν να ανεβαίνουν τόσο ψηλά,προτιμώντας τα βαθιά και κρύα νερά του πηνειού.Το ποτάμι έιχε αποκτήσει και τοπονύμια τα οποία γνώριζαν όλοι οι ψαράδες και μή.Χαμηλά εκεί που ο Πορτιάτης ενώνεται με τον Ανάποδο ύπήρχε το τοπονύμιο Σμίξη απο την σμίξη (ένωση )που έκαναν τα δυό ποτάμια.Στο ύψος που ξεκινάει το φραγμένο με τα σκουπίδια ήταν η Βάθη του Μαυρογιάννη.Έμεινε έτσι γιατί χρησιμοποιούνταν συνεχώς για ψάρεμα το συγκεκριμένο σημείο απο τον Μαυρογιάννη Γεώργιο(Ιδιοκτήτη του παντοπωλείου).Λίγο πιο πάνω ήταν τα Πουριά,μιας και το ποτάμι σε εκείνο το μέρος είχε πολλά πουριά στον πυθμένα.Ο δρόμος που υπήρχε μέσα απο το ποτάμι και ένωνε το χωριό με το Λιλή έμεινε γνωστό ώς Ράμπα Λιλιώτικη(ο συγκεκριμένος δρόμος πλέον έχει καταστραφεί τα τελευταία 3 χρόνια λόγω της βαθιάς κοίτης που σχημάτισε το ποτάμι σε εκείνο το σημείο δημιουργώντας ένα τοιχίο 1 μέτρου περίπου απο την πλευρά του χωριού Λιλή).Μέρικά μέτρα παραπάνω και προς την πλευρά της Πηγής ήταν η Ανάβρα,το σημείο αυτό είχε μια ανάβρα που έβγαζε κάθε χρόνο νερό και έτσι έμεινε με αυτό το τοπονύμιο.Στην τελεύταία ράμπα του χωριού μας προς Λυγαριά και στα όρια υπήρχαν τα Σύρματα ,τοποθεσία που πήρε το όνομα της απο τα ζαρζανέτ που είχαν κατασκευαστεί την ανατολική πλευρά του ποταμού για να προστατεύουν το ανάχωμα απο τις διαβρώσεις του νερού του ποταμού.Λίγο πιό πάνω υπήρχε το τοπονύμιο Τάφοι,έμεινε έτσι γιατί πολύ παλιά έιχαν βρεθεί αρχαίοι τάφοι στο συγκεκριμένο σημείο.

Θυμάμαι πιτσιρικάς πήγαινα με το ποδήλατο το σούρουπο να δώ τους ψαράδες που θα ψάρευαν τη νύχτα.Η ώρα που θα ψάρευαν ήταν περίπου στις 10 το βράδυ.Κατά τις 8 μαζεύονταν όλοι οι ψαράδες στον δρόμο που κατέβαινε προς την Λιλιώτικη ράμπα και ανάβανε φωτιά.Μαζεμένοι καμιά δεκαριά άτομα όλοι γύρω απο τη φωτιά εξιστορούσαν ιστορίες και γεγονότα απο το χωριό.Δέκα με δέκα και μισή ο καθένας τραβούσε για τη μεριά του να ψαρέψει και μετά στο τελείωμα πάλι συγκέντρωση γυρω απο τη φωτιά για να δείξει ο καθένας την ψαριά του.Τους καλοκαιρινούς μήνες μετά σειρά έπαιρναν οι πιτσιρικάδες του χωριού που μαζεύοταν στις βάθες του ποταμού για το καλοκαιρινό μπάνιο.Συνήθως η καλύτερη βάθη ήταν λίγο πιο κάτω απο τη ράμπα που ένωνε το χωριό μας με το Λιλή.Η συγκεκριμένη βάθη είχε το πλεονέκτημα οτι είχε χώμα στα τοιχώματα και τον πυθμένα και έτσι μείωνε τις πιθανότητες για κάποιο τραυματισμό.Ειδικά τις ζεστές μέρες του καλοκαιριού όλοι οι πιτσιρικάδες του χωριού ήταν καθημερινά εκεί,συνδυάζοντας μπάνιο και ψάρεμα με τα χέρια.Κάποιοι μύθοι δημιουργήθηκαν απο τη συνήθεια αυτή οι οποίοι πιθανώς ήταν μια λύση των μεγαλύτερων να τους φοβίσουν ώστε να μην πηγαίνουν για μπάνιο..Ο ένας μύθος έλεγε ότι υπήρχαν ρουφήχτρες στον πυθμένα του ποταμού που μπορούσαν να σε ρουφήξουν μέσα.Ένας δεύτερος μύθος έλεγε ότι κάποιο παιδί είχε πνιγεί καθώς έκανε μπάνιο με άλλα παιδιά ,όταν σε κάποια βουτιά που επιχείρησε μπλέχτηκε στις ρίζες κάποιου δέντρου που ήταν μέσα στο νερό.Στο ποτάμι μας συναντάμε τα εξής είδη ψαριών:Σύρτια ,Βουλγαροκωβιούς ,Φεροκωβιούς ,Κέφαλους ,Μπριάνες ,Πέστροφες και Πεταλούδες ή Γριβάδια.Ενώ πιο παλιά έιχε ακόμα Χέλια ,Καραβίδες και Λαυράκια.Πρίν 2 χρόνια περίπου σε δύο διαφορετικά ψαρέματα βρήκα και βδέλες,δείγμα οτι τα νερά είναι υγιή ,μιας και οι συγκεκριμένες μαζί με τις καραβίδες είναι τα πρώτα που εξαφανίζονται σε τυχόν αλλοιώσεις ή μολύνσεις του νερού.

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκευή ή απόδοση του περιεχομένου του παρόντος διαδικτυακού τόπου με οποιονδήποτε τρόπο, ηλεκτρονικό, μηχανικό, φωτοτυπικό ή άλλο, χωρίς την προηγούμενη γραπτή άδεια του Διαχειριστή. Νόμος 2121/1993 και Νόμος 3057/2002, ο οποίος ενσωμάτωσε την οδηγία 2001/29 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.